Endokrynologia to dziedzina medycyny zajmująca się funkcjonowaniem, zaburzeniami i leczeniem zaburzeń układu hormonalnego. Gruczoły dokrewne wytwarzają hormony, które odpowiedzialne są za regulowanie i koordynowanie funkcji organów i narządów oraz zachowanie homeostazy w organizmie.
Do gruczołów dokrewnych wytwarzających hormony zaliczamy: szyszynkę, podwzgórze, przysadkę mózgową, tarczycę, trzustkę, gruczoły przytarczycowe, gruczoły mleczne, nadnercza, grasicę, gruczoły płciowe (jajniki i jądra). Wszystkie te gruczoły dokrewne produkują hormony niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, szczególnie w zakresie metabolizmu, wzrostu i rozmnażania.
Endokrynologia pediatryczna specjalizuje się w rozpoznawaniu i leczeniu zaburzeń układu hormonalnego u dzieci i osób w wieku rozwojowym. Inna gałąź endokrynologii – endokrynologia ginekologiczna zajmuje się funkcjonowaniem, zaburzeniami i leczeniem zaburzeń gruczołów płciowych – jajników i jąder.
Najczęstsze choroby układu hormonalnego dotyczą funkcjonowania tarczycy, trzustki i gruczołów płciowych. Wiele kobiet (a także mężczyzn) w okresie menopauzy i andropauzy kontaktuje się z endokrynologiem, którzy przygotowując indywidualną dla każdego terapię hormonalną starają się złagodzić objawy i dokuczliwości okresu menopauzy i andropauzy oraz zapobiec chorobom pojawiającym się często po menopauzie – osteoporozie czy miażdżycy naczyń. Endokrynologia ginekologiczna poza problemami z menopauzą zajmuje się także m.in. hirsutyzmem, hipogonadyzmem oraz zespołem policystycznych jajników (PCOS).
Zespół policystycznych jajników (PCOS), zwany też zespołem wielotorbielowych jajników, to zespół chorobowy w wyniku którego dochodzi do destrukcji tkanki jajnika przez wiele drobnych, niedojrzałych pęcherzyków Graafa, których rozwój został zatrzymany przed uwolnieniem komórki jajowej. Zespół policystycznych jajników jest najczęstszym zaburzeniem hormonalnym u kobiet w wieku rozrodczym oraz najczęstszą przyczyną niepłodności.
Do zaburzeń hormonalnych należy także cukrzyca. Cukrzyca to choroba ogólnoustrojowa, która charakteryzuje się zaburzeniami przemian węglowodanów i tłuszczów, natomiast przyczyną cukrzycy są zaburzenia wewnątrzwydzielnicze trzustki. Komórki Beta budujące z innymi rodzajami komórek tzw. wyspy Langerhansa w trzustce odpowiedzialne są za produkcję insuliny – hormonu, którego zadaniem jest regulowanie poziomu glukozy we krwi. Cukrzyca powstaje wówczas, gdy dochodzi do defektu produkcji lub działania insuliny, a konsekwencją tego jest hiperglikemia – podwyższony poziom cukru we krwi. Przewlekła hiperglikemia prowadzi do uszkodzenia, zaburzeń czynności i niewydolności różnych narządów – oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych. Wyróżniamy dwa główne typy cukrzycy – cukrzyca typu 1 (rzadsza odmiana) i cukrzyca typu 2.
